І. Талдау негізі, тұжырымдама, айқындама және жіктеу

• Тұжырымдама: резервтік активтер ұғымы ақша бақылау органдарының «бақылау» және «пайдалану мүмкіндігі» ұғымдарына негізделген. Резервтік активтер дегеніміз - бұл жоғары өтімді шетел валютасындағы активтер. Ықтимал активтер алынып тасталады.
• Анықтама: Халықаралық резервтер - бұл төлем балансын қаржыландыру қажеттіліктерін қанағаттандыру, валюта нарығына араласу үшін валюта бағамына және басқа да тиісті мақсаттарға ықпал ету мақсатында Ұлттық Банк еркін басқаратын және бақылайтын сыртқы активтер (мысалы, ұлттық валюта және экономика, сондай-ақ шетелдік қарыз алудың негізі).
• Жіктеу: Халықаралық резервтерге келесі активтер кіреді:

  - Шетел валютасындағы резервтік активтер:
  - қолма-қол шетел валютасы,
  - корреспонденттік шоттардағы қаражат қалдығы;
  - шетелдік орталық банктердегі, Халықаралық есеп айырысу банкіндегі
  (ХЕБ) және шетелдік банктердегі салымдар,
  - бейрезиденттер шығарған борыштық бағалы қағаздар,
  - бейрезиденттерге қойылатын басқа да қаржылық талаптар;

  – Арнайы қарыз алу құқығы (SDR) - Халықаралық валюта қоры шығарған және қордың SDR департаментіндегі Қазақстан Республикасының шотында сақталған халықаралық резервтік активтер;

  –ХВҚ-дағы резервтік позиция - бұл резервтегі транш бойынша позицияның (қордағы Қазақстан Республикасының квотасының валюталық компоненті) және қарыз алу шарттары бойынша елдің қорға талаптары;

  – Басқа резервтік активтер - туынды қаржы құралдары мен басқа да дебиторлық қарыздарды қамтиды;

  – Монетарлық алтын дегеніміз - Ұлттық Банкке тиесілі, кемінде 995/1000 жұқа алтыннан жасалған стандартты алтын құймалар мен монеталар, сондай-ақ шетелдерде анықталмаған алтын шоттар.

  Ақша-кредит органдарының халықаралық резервтердегі және валюталық өтімділіктегі алдағы өзгерістерді бағалау 4 бөлімнен тұрады:

  1) Бірінші бөлімде Қазақстан Республикасының халықаралық резервтерінің құрамы туралы ақпарат және Ұлттық Банктің шетелдік валютадағы резервтік емес активтері туралы мәліметтер келтірілген.

  2) Екінші бөлімде шетел валютасын жұмсаудың негізгі бағыттары, оның ішінде сыртқы борыш бойынша төлемдер мен оны толтыру көздері сипатталады.

  3) Үшінші бөлімде Ұлттық Банктің валюталық резервтеріндегі шартты активтер мен міндеттемелерді орындауға байланысты алдағы 12 айда болатын өзгерістер туралы ақпаратты қамтиды.

  4) Төртінші бөлімде бірінші бөлімдегі жекелеген баптардың есебін нақтылау үшін анықтама ақпарат берілген.

• Халықаралық нұсқаулықтарға сәйкестік: деректерді қалыптастырудың әдіснамалық негізі - «Халықаралық валюта қорының төлем балансы және халықаралық инвестициялық позициялар жөніндегі нұсқаулығының» (ТБН6) алтыншы басылымы және «Халықаралық валюталық резервтер мен шетел валютасындағы өтімділіктің нұсқаулығы. Мәліметтерді ұсыну нысаны: басқару принциптері» (2013).

ІІ. Деректерді қамту

• Институтционалдық қамту: Қазақстан Республикасының халықаралық резервтеріне Ұлттық Банк тиімді басқаратын (кез келген уақытта пайдалануға болатын) активтер ғана кіреді. Ұлттық қордың активтері дегеніміз - Ұлттық Банктің басқаруына берілген мемлекеттік сектордың (Үкіметтің) активтері. Сондықтан Ұлттық қор активтерін инвестициялауға байланысты талаптар халықаралық резервтерге кірмейді.
• Қаржы құралдарын қамту: Шетелдік банктердегі корреспонденттік және депозиттік шоттар түріндегі барлық резервтік активтер, бағалы қағаздар нарығында өтімділігі жоғары және айналымдағы қысқа мерзімді несиелер, репо түріндегі өтімді активтер, монетарлық алтын, арнайы қарыз алу құқығы, резерв ХВҚ-дағы орны. Қаржы туынды құралдарымен байланысты шетелдік валютадағы талаптар да елдің халықаралық резервтеріне енгізілген. 

ІІІ. Есептеу принциптері

• Құндық бағалау: Халықаралық резервтер бейрезиденттерге қойылатын талаптардың балансы есептері негізінде бағаланады. Қабылданған бухгалтерлік есеп практикасында активтердің құны нарықтық бағамен есепке алынады. Ұлттық Банктің қоймаларындағы монетарлық алтын күн сайын Лондондағы құймалар нарығы қауымдастығының (LBMA) таңертеңгі фиксингін қолдана отырып бағаланады.

• Валюта бағамдары: Резервтік активтер тиісті күндегі халықаралық нарықтардың бағамдарына балама бағамдар бойынша АҚШ долларына айырбасталады.

• Есептеу және қайта бағалау жиілігі: халықаралық резервтер туралы мәліметтер күн сайын есептеледі және жинақталады. Ұлттық Банктің жеке меншігіндегі бағалы қағаздарды қайта бағалау күн сайын, ал сыртқы басқарудағы бағалы қағаздарды қайта бағалау ай сайын жүзеге асырылады.

ІV. Шығыс деректері көздерінің сипаты

• Дереккөздер: Ұлттық Банктің балансы және басқа ішкі есептері, сыртқы басқарушылардың есептері және мемлекеттік органдардың деректері.

V. Мәліметтерді өңдеудің практикалық ерекшеліктері

• Статистикалық түзетулер: болмайды

VI. Басқа аспектілер

• Басқа проблемалар: жоқ.
• Резервтерді есептеудің басқа тәсілі: жоқ.