Долбар ¹20 01/05/2005
2005 жылдың 1 мамырындағы жағдай бойынша төлем карточкаларын шығаруға рұқсат беретін арнайы лицензияға 21 екінші деңгейлі банктер мен «Қазпочта» АҚ ие болса, олардың ішінен 19 банк нақтылы түрде төлем карточкаларын шығаруды жүзеге асыруда. Екінші деңгейлі банктер жергілікті жүйе төлем карточкаларын: Altyn Card – «Қазақстанның Халықтық Банкі» АҚ және «Алматы сауда қаржы банкі» АҚ, SmartAlemCard –«ТуранАлем банкі» АҚ, Дуэт - «Валют-Транзит Банк» АҚ және «Каспий банкі» АҚ, «Сити банкі» АҚ, «Цесна банкі» АҚ жергілікті карточкалары. Бұдан басқа, қазақстандық банктер келесідей халықаралық жүйе карточкаларын шығарумен және таратумен айналысуда: VISA International, Europay International, American Express International және Diners Club International.
2005 жылдың 1 мамырындағы жағдай бойынша банктердің шығарған төлем карточкаларының саны 2.62 млн. дана құрап, бұл карточкалардың ұстаушыларының саны – 2.51 млн. адам болған (2004 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда бұл көрсеткіштер сәйкесінше 28.3% және 25.5% артқан[1]). Төлем карточкаларының ішінде неғұрлым көп тарағаны халықаралық жүйе карточкалары болып келеді. Олардың өзіндік үлесі 87.5%, ал жергілікті жүйе карточкаларының өзіндік үлесі – 12.5%. 2004 жылдың 1-ші мамырда бұл арақатынас 86.1% және 13.9% құраған болатын.
2005 жылдың сәуірде қазақстандық эмитенттердің төлем карточкаларын қолдану арқылы жасалған транзакцияларының көлемі 68.2 млрд теңге құрады (өсім 2004 жылдың сәуір айымен салыстырғанда 56.0%-ды құрады). Бұл ретте, қолма-қол ақшасыз төлемдер көлемінің (5.4 млрд. теңгеге дейін немесе 3.2 есе) қолма-қол ақша алуға байланысты операциялар көлемінің өсуімен (62.9 млрд. теңгеге дейін немесе 49.5%-ға) салыстырғанда жоғары қарқынмен өсуде екендігін айта кеткен жөн. 2005 жылдың сәуірде транзакциялардың саны 4.0 млн. транзакцияны құрап, 2004 жылдың сәуір айымен салыстырғанда 37.1%-ға өскен. Сондай-ақ, қолма-қол ақшасыз төлемдер санының (429.3 мың транзакцияға дейін немесе 3.3 есе) қолма-қол ақша алуға байланысты операциялар санының өсуімен (3.6 млн транзакцияға дейін немесе 28.1%-ға) салыстырғанда жоғары қарқынмен өсуі байқалады.
Қазақстандағы төлем карточкалары нарығының дамуы жайындағы толығырақ мәліметтер 1 - 4 Кестелерде келтірілген.
|
Кесте 1 |
||
|
Көрсеткіштер |
01.05.04 |
01.05.05 |
|
Айналымдағы карточкалар саны (мың бірлік), оның ішінде |
2 045.9 |
2 624.9 |
|
- жергілікті жүйе карточкалары |
284.7 |
329.4 |
|
- халықаралық жүйе карточкалары, оның ішінде: |
1 761.2 |
2 295.6 |
|
Visa International |
1 390.9 |
1 845.8 |
|
Europay International |
369.9 |
449.4 |
|
Карточка ұстаушыларының саны (мың адам), оның ішінде |
2 001.2 |
2 511.5 |
|
- жергілікті жүйе карточкалары |
276.8 |
319.5 |
|
- халықаралық жүйе карточкалары, оның ішінде: |
1 724.5 |
2 192.0 |
|
Visa International |
1 371.0 |
1 748.0 |
|
Europay International |
353.2 |
443.7 |
|
Қолданылған карточкалардың саны (мың бірлік), оның ішінде |
1 517.2 |
1 252.3 |
|
- жергілікті жүйе карточкалары |
214.5 |
133.1 |
|
- халықаралық жүйе карточкалары, оның ішінде: |
1 302.7 |
1 119.2 |
|
Visa International |
1 072.2 |
895.9 |
|
Europay International |
230.4 |
223.2 |
|
POS – терминалдар саны (дана), оның ішінде |
4 299 |
4 629 |
|
сауда кәсіпорындарында |
2 635 |
2 999 |
|
банктерде |
1 664 |
1 630 |
|
Импринтерлер саны (дана), оның ішінде |
1 965 |
1 450 |
|
сауда кәсіпорындарында |
1 035 |
716 |
|
банктерде |
930 |
734 |
|
Банкоматтар саны (дана) |
931 |
1 330 |
|
Сауда кәсіпорындарының саны (бірлік) |
2 206 |
2 116 |
|
Кесте 2 |
||||
|
Көрсеткіштер |
2005 ж. 1 мамырындағы жағдай бойынша |
|||
|
POS – терминал-дар саны |
Импринтер-лер саны |
Банкомат-тар саны |
Сауда кәсіпорындарының саны |
|
|
Барлығы, оның ішінде |
4 629 |
1 450 |
1 330 |
2 116 |
|
Ақмола облысы |
128 |
27 |
35 |
48 |
|
Ақтөбе облысы |
217 |
26 |
76 |
77 |
|
Алматы облысы |
46 |
6 |
20 |
1 |
|
Атырау облысы |
156 |
58 |
76 |
77 |
|
Шығыс-Қазақстан облысы |
344 |
117 |
104 |
124 |
|
Жамбыл облысы |
97 |
30 |
53 |
43 |
|
Батыс-Қазақстан облысы |
131 |
29 |
54 |
48 |
|
Қараганды облысы |
405 |
97 |
154 |
152 |
|
Қостанай облысы |
152 |
32 |
49 |
42 |
|
Қызылорда облысы |
33 |
14 |
30 |
11 |
|
Маңғыстау облысы |
158 |
37 |
91 |
87 |
|
Павлодар облысы |
198 |
40 |
71 |
50 |
|
Солтүстік-Қазақстан облысы |
75 |
5 |
39 |
28 |
|
Оңтүстік-Қазақстан облысы |
164 |
59 |
80 |
50 |
|
Алматы қаласы |
1 806 |
746 |
289 |
957 |
|
Астана қаласы |
519 |
127 |
109 |
321 |
Қазақстандық эмитенттердің шығарған төлем карточкаларының Қазақстан Республикасы аумағында және одан тыс жерлерде қолданылуы (қазақстандық банктер тарататын American Express International, Diners Club International, Visa International және Europay International карточкалары бойынша айналымдар есепке алынбады)
|
Кесте 3 |
||
|
Көрсеткіштер |
Сәуір |
|
|
Қолма-қол ақшасыз төлемдер |
Қолма-қол ақша алуға байланысты операциялар |
|
|
2004 жыл |
||
|
Саны (мың транз.), оның ішінде |
129.9 |
2 795.0 |
|
- жергілікті жүйе |
20.1 |
257.8 |
|
- халықаралық жүйе, оның ішінде |
109.8 |
2 537.2 |
|
Visa International |
87.2 |
2 031.2 |
|
Europay International |
22.6 |
506.0 |
|
Көлемі (млн. теңге), оның ішінде |
1 689.4 |
42 053.9 |
|
- жергілікті жүйе |
16.6 |
3 637.5 |
|
- халықаралық жүйе, оның ішінде |
1 672.8 |
38 416.4 |
|
Visa International |
1 401.6 |
31 561.0 |
|
Europay International |
271.2 |
6 855.4 |
|
2005 жыл |
||
|
Саны (мың транз.), оның ішінде |
429.3 |
3 581.3 |
|
- жергілікті жүйе |
57.9 |
290.7 |
|
- халықаралық жүйе, оның ішінде |
371.5 |
3 290.6 |
|
Visa International |
302.0 |
2 654.6 |
|
Europay International |
69.4 |
636.0 |
|
Көлемі (млн. теңге), оның ішінде |
5 360.5 |
62 868.5 |
|
- жергілікті жүйе |
317.4 |
5 520.1 |
|
- халықаралық жүйе, оның ішінде |
5 043.1 |
57 348.4 |
|
Visa Internatio |
||
